*Aanleiding/Dilemma Veranderingen gaan steeds sneller en komen uit steeds meer richtingen (o.a. overheid, techniek en gebruikers). Informatievoorziening wordt veelal gezien als belemmerende/vertragende factor als het gaat om het inspelen op deze veranderende omstandigheden en behoeften van de professionals en klanten. *Rationale Informatievoorziening moet ondersteunend zijn aan het voortdurend verbeteren en innoveren van de zorg. *Implicaties - Informatievoorziening is flexibel. Ontkoppeling van proces en gegevens. Robuust in de kern en wendbaar aan de gebruikerskant; - Informatievoorziening is steeds meer service-georiënteerd, gebaseerd op loosely coupled componenten. Systemen worden real-time gesynchroniseerd en geïntegreerd via een integratieplatform; - Bij gelijktijdig gebruik van meerdere applicaties is de juiste patiëntcontext gegarandeerd; - Informatievoorziening maakt gebruik van landelijke richtlijnen, generieke standaarden en bewezen oplossingen. - Informatievoorziening is veilig en voldoet aan wet- en regelgevingen en de normen voor informatiebeveiliging. - Er zijn maatregelen ingericht om de continuïteit van de dienst door de keten heen te borgen. - Bevorder het gemeenschappelijk gebruik van toepassingen (ook extra- en transmuraal en in de keten); - Hergebruik gaat voor kopen, gaat voor maken; - Informatievoorziening wordt duurzaam en milieubewust ingericht.

*Aanleiding/Dilemma Om regie te kunnen voeren over hun zorgproces hebben patiënten / klanten inzicht nodig in de geleverde kwaliteit van zorg. Alleen dan kunnen zij hun keuzes baseren op de juiste informatie. Maar de registratielasten in de zorg zijn hoog en aanlevering van (extra) kwaliteitsinformatie verhoogt deze last nog. Te registreren gegevens moeten meerwaarde hebben voor de (zorg voor) de patiënt of bijdragen aan het bepalen van de geleverde (kwaliteit van) zorg. *Rationale Door de gewenste transparantie te realiseren met eenduidige, geanonimiseerde gegevens uit de primaire bronregistratie, (tevredenheids)metingen, en daaruit af te leiden informatie, kan de registratielast beperkt worden. Dit geldt ook voor transparantie richting overheid, verzekeraars, of andere bij de zorg betrokken instanties. *Implicaties - (Her)ontwerp van processen op basis van waarde voor de patiënt (uitkomsten, outcome) - Kwaliteitsregistraties en andere aanleveringen brengen zo min mogelijk extra werk met zich mee. Dit betekent: - De kwaliteitsregistraties zijn gebaseerd op informatie uit het primaire proces; - Verschillende kwaliteitsregistraties vragen vergelijkbare informatie op dezelfde manier uit; - Gegevens vastleggen conform de zorginformatiebouwstenen. - Voor volledige transparantie is ook de ervaring van de patiënt nodig. Dit betekent: - Structurele tevredenheid-- en outcome-metingen van de patiënt als onderdeel van het proces; - Opstellen en aanpassen van (PROMS en PREMS) vragenlijsten in overleg met de patiënt, zodat aandacht wordt besteed aan wat zij belangrijk vinden. - De technische inrichting van systemen faciliteert dat de administratielast tot een minimum beperkt wordt. Dit betekent: - Gegevens worden eenduidig vastgelegd om meervoudig gebruik mogelijk te maken (zie ook onder basisprincipe 3); - Voor optimale gebruiksvriendelijkheid worden interfaces ontworpen in nauwe samenwerking met eindgebruikers, bv. met behulp van principes uit Interaction Design en User experience design. - Zorgverleners leggen eenduidig en eenmalig vast. Dit betekent: - Niet iets vastleggen wat al vastgelegd is; - Structureel aandacht voor uitleg aan zorgverleners over nut en noodzaak hiervan; - Structurele ondersteuning van zorgverleners bij het gebruik van systemen; - Gebruik maken van semantische standaarden en de zorginformatiebouwstenen

*Aanleiding/Dilemma Uitgangspunt in de zorg is dat de klant centraal staat. Deze ervaart nu echter nog vaak drempels doordat processen vanuit de kant van de zorgverlener worden bedacht en vormgegeven. Dit kan leiden tot belemmeringen voor de patiënt bij de toegang tot de zorg, en bij het begrijpen en beïnvloeden van het zorgproces. *Rationale Het ziekenhuis ontleent zijn bestaansrecht aan de behoefte van de klant. De diensten moeten daarom gericht zijn op tevredenheid en optimaal resultaat voor de klant. *Implicaties Het zorgproces wordt beschreven vanuit het perspectief van de afnemer, dus in termen van diensten voor de patiënt (klant). Dit betekent: - Het hele proces is voor de patiënt inzichtelijk; - Dienstverlening is gastvrij, servicegericht en stressverminderend. Achterliggende processen zijn voor de patiënt niet van belang. Deze moet daar zo min mogelijk mee geconfronteerd worden of daar hinder van ondervinden. Dit betekent: - Het belang van de patiënt gaat boven dat van de zorgverleners, bv. op het gebied van de logistiek van het proces; - Patiënten worden snel geholpen, niet onnodig doorverwezen en moeten informatie maar één keer hoeven te vertellen. Het klantdossier moet dus volledig zijn, en bij iedere actor bekend zijn (voor zover dit binnen de privacyregels valt). De patiënt moet regie kunnen voeren over diens zorgproces. Dit betekent: - De patiënt beslist in samenspraak met de zorgverlener mee over zijn eigen zorg, als de patiënt dit wil en kan. Indien de patiënt dit niet kan, is een belangrijke rol weggelegd voor naasten, familie en mantelzorgers; - De patiënt moet zonder drempels over alle relevante informatie kunnen beschikken, waaronder de eigen medische gegevens (bv. via een persoonlijke gezondheidsomgeving) en bepaalt met wie de eigen gegevens gedeeld mogen worden. De patiënt moet kunnen vertrouwen op de zorgverlener. Dit betekent: - Zorgverleners moeten de patiënt proactief informeren; - De privacy van de patiënt moet gegarandeerd zijn; zorgverleners moeten daar ook verantwoording over kunnen afleggen; - De patiënt moet een duidelijk, open en vriendelijk loket / aanspreekpunt hebben voor vragen en klachten.

*Aanleiding/Dilemma De meeste ziekenhuizen ervaren de registratielast als hoog. Dit wordt onder andere veroorzaakt door een inefficiënte gegevenshuishouding: veel gegevens worden onnodig meervoudig uitgevraagd en opgeslagen. Ook worden gegevens vaak niet eenduidig opgeslagen. Dit beperkt de mogelijkheden voor hergebruik (wat weer opnieuw registreren noodzakelijk maakt) en kan leiden tot interpretatiefouten. *Rationale Gegevens en informatie behoren tot de meest waardevolle middelen in een organisatie. Eenduidige en eenmalige registratie van gegevens reduceert overtypen en daarmee gepaard gaande fouten, voorkomt verwarring over waar de juiste gegevens staan, zorgt dat iedereen over dezelfde gegevens kan beschikken en dat iedereen hetzelfde begrip heeft over de gegevens. Hierdoor stijgt de kwaliteit van de zorg, vooral van de overdracht. Patiënten hoeven niet meer telkens hetzelfde verhaal te vertellen en houden meer regie over hun zorg doordat zorginformatie beter beschikbaar en bruikbaar is. Ook wetenschappelijk onderzoek en aanlevering aan kwaliteitsregisters is eenvoudiger. *Implicaties - Gegevenshuishouding is FAIR ingericht. Dit betekent: - Findable: Gegevens zijn blijvend eenvoudig (terug) te vinden, identificeerbaar en herleidbaar tot de bron. Data worden snel en flexibel ontsloten waar mogelijk, behoedzaam en gecontroleerd waar nodig; - Accessible: Gegevens worden gedeeld en zijn toegankelijk voor daartoe gemachtigde personen. Autorisaties worden verleend conform wetgeving en beleid. Opslag en ontsluiten van data gebeurt centraal waar mogelijk, lokaal waar nodig; - Interoperable: Eenheid van taal: gegevens hebben een gemeenschappelijke vocabulaire en kennen eenduidige definities. We kiezen voor uniformiteit en (internationale) standaarden waar mogelijk, lokale nuances waar nodig; - Reusable: Gegevens worden eenmalig geregistreerd aan de bron voor meervoudig gebruik. Data uit een domein kan hergebruikt worden in een of meer andere domeinen. - Eén integraal beeld voor en van de patiënt (patiënttoegang en -regie , integer, eenduidig, herbruikbaar longitudinaal dossier); - Het doel waarvoor gegevens worden verzameld en (her)gebruikt is verenigbaar met het doel waarvoor deze is verzameld (doelbinding). Klanten hebben hierbij inzage in de gegevens die men over hen bijhoudt, wie hier toegang toe heeft, en wie deze heeft bewerkt of geraadpleegd (zie ook WBP). - Gegevens worden opgevraagd bij de bron en er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van basisregistraties en zorgregisters. - Bij twijfel over de juistheid van gegevens in een systeem, moet elke gebruiker (patiënt of zorgverlener) dit bij de bronhouder van dat systeem kunnen melden, waarna deze de gegevens zo nodig aanpast. - Gegevens worden gecreëerd conform de specificaties van de zorginformatiebouwstenen, gebruikt en bewaard. Rondom dit basisprincipe is voor de ziekenhuizen een programma "Registratie aan de bron" geïnitieerd: https://www.registratieaandebron.nl

*Aanleiding/Dilemma De zorg is een keten. Zowel intern in het ziekenhuis, als regionaal / transmuraal. De bedrijfsvoering en informatiehuishouding zijn nu nog te veel gericht op efficiëntie binnen de eigen organisatie. *Rationale De zorg voor een patiënt wordt steeds vaker in ketenverband geleverd. Meerdere zorgverleners zijn betrokken bij de zorg rond een patiënt en die werken niet altijd in een ziekenhuis, of in hetzelfde ziekenhuis. Door de bedrijfsvoering en informatiehuishouding op ketensamenwerking in te richten werken de ketenpartners snel en efficiënt samen, ten behoeve van het resultaat voor de patiënt. Zowel de bedrijfsvoering rondom de patiënt als de daarbij benodigde informatie-uitwisseling zijn ingericht op uitwisseling over de grenzen van de zorglijnen heen. *Implicaties - Zorg ontwikkelt zich steeds meer naar ketenzorg. Samenwerking met ketenpartners in dienst van de patiënt gaat voor het eigen voordeel van het ziekenhuis; - Anticiperen en acteren op interne en externe ontwikkelingen en maatschappelijke betrokkenheid is een drijfveer van het ziekenhuis; - Informatie-uitwisseling in de zorg is essentieel om kwaliteit en continuïteit van zorg te garanderen. De informatievoorziening moet dus up-to-date zijn, en ingericht op maximale uitwisselbaarheid; - Patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs versterken en voeden elkaar, daarom werken patiënten, zorgverleners, onderzoekers, docenten en studenten samen. Ook dit vergt adequate informatie-uitwisseling.

*Aanleiding/Dilemma Voor gegevensuitwisseling is het van belang dat de gegevens die worden gedeeld ook juist geïnterpreteerd worden. *Rationale Een zorginformatiebouwsteen (ZIB) is een model dat helpt om op informatieniveau gegevens op een eenduidige manier vast te leggen, waarbij eenduidigheid betrekking heeft op het vastgelegde gegeven en niet op de interpretatie van dat gegeven in een bepaalde context. *Implicaties

*Aanleiding/Dilemma Inrichting van transmurale processen is vaak nog maatwerk gericht op een specifieke oplossing en gegevensuitwisseling waardoor deze oplossing vaak niet herbruikbaar is. *Rationale In de landelijke zorgstandaarden en richtlijnen zijn afspraken gemaakt op de 5 lagen van interoperabiliteit. *Implicaties

*Aanleiding/Dilemma Gegevens wordt nu nog vaak uitgewisseld zonder overeenstemming over de betekenis van de gegevens. Gegevens wordt daardoor verkeerd geïnterpreteerd. *Rationale Eenduidige afspraken over de gegevens die worden uitgewisseld zijn nodig voor een juist begrip en interpretatie van de gegevens. Zonder deze afspraken kan informatie-uitwisseling een risico zijn voor de patiëntveiligheid. *Implicaties - In ICT-termen betekent dit dat een dataset wordt gespecificeerd waarin is vastgelegd welke gegevenstypen nodig zijn en hoe deze worden vastgelegd. - Bijvoorbeeld implementatie van informatiestandaarden https://www.nictiz.nl/standaardisatie/informatiestandaarden

*Aanleiding/Dilemma Bij het verwerken van informatie binnen processen wordt vaak nog onvoldoende rekening gehouden met hergebruik van deze gegevens. *Rationale Voor efficiënte processen en verlaging van registratielast is het van belang dat gegevens eenduidig worden ingevoerd, zodat deze meervoudig gebruikt kunnen worden. *Implicaties - Gebruik van de zorginformatiebouwstenen - Gebruik van semantische standaarden en codestelsels

*Aanleiding/Dilemma Tijdens ontwikkeling en innovatie krijgen functionele eisen vaak de meeste aandacht. Niet-functionele eisen zoals kwaliteitscriteria worden ondergewaardeerd. *Rationale Niet-functionele eisen bepalen de kwaliteit van het systeem. Ze zijn essentieel voor de gebruikersacceptatie, omdat hiermee onder andere de gebruikersvriendelijkheid, performance, herbruikbaarheid, uitbreidbaarheid, schaalbaarheid, betrouwbaarheid, onderhoudbaarheid, toekomstvastheid, effectiviteit en efficiënte bepaald wordt. Het doel van niet-functionele eisen is: - specificeren van de gewenste kwaliteitseigenschappen; - definiëren van beperkingen en ontwerpcriteria van het systeem (bv. veilig en overdraagbaar); - vroegtijdig dimensioneren van het systeem en vergemakkelijken van de inschatting van de kosten; - beoordelen van de levensvatbaarheid van het voorgestelde systeem. *Implicaties

*Aanleiding/Dilemma De informatievoorziening past zich onvoldoende snel en flexibel aan, aan de veranderingen in het benaderen en participeren van de patiënt. De informatievoorziening is te star. Aanpassingen zijn moeizaam en vanwege vele interne afhankelijkheden complex. Gelijke functionaliteit komt voor in meerdere applicaties. Hergebruik van functionaliteit is niet altijd mogelijk. *Rationale Een meer service-georiënteerde informatievoorziening speelt sneller in op veranderende omstandigheden en nieuwe eisen en wensen. *Implicaties - Applicaties stellen hun functionaliteit en gegevens beschikbaar middels services die gebaseerd zijn op open standaarden. Open standaarden bieden de beste basis voor integratie omdat zij breed worden ondersteund in de markt. Ook voorkomen open standaarden leveranciersafhankelijkheden.

*Aanleiding/Dilemma Van oudsher zijn gegevens aan één specifieke applicatie gebonden. Binnen de applicatie lag het begrip van deze gegevens besloten. Met steeds meer samenwerking en informatie-uitwisseling is dit niet langer meer geldig. *Rationale Gegevens zijn een waardevol bezit. Ze moeten daarom zodanig beheerd worden, dat de afnemers in een organisatie (of keten) op een veilige manier, op het juiste moment over de juiste gegevens van de juiste kwaliteit beschikken. Gegevens staan aan de basis van informatie, kennis en besluiten, en zijn daarmee van cruciaal belang voor het correct en efficiënt functioneren van de zorg. *Implicaties - Bewaken van de kwaliteit van gegevens; - Hanteren van uniforme definities voor gegevens; - Inrichten van data governance.

*Aanleiding/Dilemma Applicaties in de keten zijn vaak alleen ingericht op informatie-uitwisseling en minder op samenwerking in de ketenzorg *Rationale Samenwerking in de keten gaat verder dan alleen het overdragen en uitwisselen van informatie. Voor continuïteit van de ketenzorg is een overzichtelijk integraal overzicht nodig vanuit ordening van gegevens rondom ziektebeelden. Daarnaast is het binnen de keten nuttig als er functionaliteit beschikbaar is om de samenwerking tussen de zorgverleners van de patiënt te ondersteunen (denk aan logboek, chatfunctionaliteit, consentregistratie, audittrail, integratie zelfmonitoring en aansluiting op PGO). *Implicaties - Voor de zorgverleners in de keten is een integraal overzicht beschikbaar waarbij de gegevens zijn geordend rondom het ziektebeeld en de patiënt (en niet rondom de zorgverlener)

*Aanleiding/Dilemma Hoe organiseren we de zorg zó dat teams hun gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de beste uitkomsten van zorg kunnen nemen. *Rationale Verbeteren van uitkomst van zorg en de ervaring van patiënten bij het leveren van zorg. *Implicaties - De patiënt als partner: versterken van de betrokkenheid van de patiënt (en familie/netwerk) bij zijn behandeling en zorg, én bij de verbetering ervan. Indien gewenst kan de patiënt hierin de regie nemen; - Interprofessionele samenwerking: leveren van zorg en verbeteren ervan als gezamenlijke verantwoordelijkheid van álle betrokken professionals in ziekenhuizen, ketens en regionale netwerken.

*Aanleiding/Dilemma Gebrek aan informatie over zijn eigen ziekte, en onvoldoende inzicht in welke zorgverlener toegang heeft gehad tot zijn gegevens, leidt bij de patiënt tot onvoldoende grip op zijn eigen zorgproces. De keuze van regie op zijn eigen proces is een recht van de patiënt, geen plicht. De regie kan de patiënt overdragen aan een mantelzorger, casemanager of de behandelend arts. *Rationale - Verhoging klanttevredenheid; - Verhoging effectiviteit van zorg; - Patiënt kan zelf invloed uitoefenen. *Implicaties

*Aanleiding/Dilemma Processen zijn vaak op verschillende wijze vormgegeven en weinig uniform. De patiënt herkent geen uniformiteit en voelt zich steeds anders behandeld. *Rationale Procesmodellering volgens een generiek procesmodel stimuleert hergebruik en herkenbaarheid, en bespaart kosten in ontwerp en inrichting *Implicaties - Modelleerconventies voor procesontwerp - Gemeenschappelijke bibliotheek van processen - Procesmodellen hergebruiken

*Aanleiding/Dilemma Uitwisseling van gegevens wordt belemmerd doordat er geen gemeenschappelijke definitie is over de basisset van zorggegevens. *Rationale Een verzameling van patiëntgegevens die minimaal nodig is om patiënten continuïteit van zorg te kunnen bieden *Implicaties Implementatie van de basisgegevensset zorg (https://www.registratieaandebron.nl/pdf/Basisgegevensset_Zorg_v1_0.pdf )

*Aanleiding/Dilemma Processen zijn nu gericht op interne efficiëntie. *Rationale Het dienstgericht maken van processen legt de focus op het resultaat en de te leveren meerwaarde voor de klant/patiënt en stelt de klant in het proces centraal. *Implicaties - Uitkomst voor de klant is onze belangrijkste drijfveer in het ontwerp; - Een proces levert een dienst. Het belang van de afnemer van de dienst is leidend en preferent boven het belang van de actoren en afdelingen die het proces uitvoeren.

*Aanleiding/Dilemma Interoperabiliteit mislukt nog te vaak door een eenzijdige aanpak. De aandacht is óf te eenzijdig gericht op infrastructuur (technisch) óf informatie (datasets). Soms zijn alleen beleidsmatige afspraken gemaakt maar faalt de implementatie. *Rationale Alle aspecten vertegenwoordigd in de vijf lagen van het interoperabiliteitsmodel hebben aandacht nodig voor succesvolle implementatie. *Implicaties - In ICT-terminologie betekent dit dat er concrete ‘use cases’ worden gedefinieerd met bijbehorende actoren, transacties en transactie-informatie; - Er worden afspraken gemaakt en vastgelegd op alle vijf lagen van het NICTIZ interoperabiliteitsmodel; - Zie ook Checklist voor informatieuitwisseling in de zorg.