(Data)principes Openbaar vervoer

Versie 1.0
Creatie datum 26-10-2020

Eenmalige registratie en meervoudig gebruik

Voor (stam)data en informatie is er maar 'één versie van de waarheid’. Voor elk stam en referentie gegeven moet de leidende bron vastgesteld worden. Zoveel mogelijk stam en referentiegegevens moeten centraal vastgelegd worden in TABS en van daaruit gedistribueerd worden naar afnemende systemen​

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Eenmalige registratie en meervoudig gebruik

Eigenaarschap

Alle data en informatie heeft een eigenaar. - Rationale Gestructureerd en expliciet beleggen van eigenaarschap is nodig om beslissingen over het gebruik en beheer van de data en informatie, te kunnen (laten) nemen en prioriteiten te stellen. - Implicatie Organisatie-brede kaders (beleid, richtlijnen en standaarden) zijn nodig om adequaat om te kunnen gaan met data en informatie. Een indeling van het Organisatie data- en informatielandschap met herkenbare grenzen is nodig om het eigenaarschap en de verantwoordelijkheden voor data en informatie eenduidig in te richten. Duidelijk zijn over de rollen (eigenaar, gebruiker, bewerker) en bijbehorende taken en bevoegdheden. Eigenaarschap nemen en accepteren van een ander.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Eigenaarschap

Eenmalig registeren

Voor (stam)data en informatie is er maar 'één versie van de waarheid' - Rationale Er is maar 'één versie van de waarheid'. Data en informatie is wat ze pretendeert te zijn. Dit voorkomt verwarring en wantrouwen, onnodige verschillenanalyses, en inefficiency. - Implicatie Eenmalige registratie van stamdata, die vervolgens op meerdere plekken kunnen worden gebruikt en een centraal datawarehouse waaruit informatieproducten putten. Versiebeheer wordt toegepast, waar van toepassing in samenwerking met ketenpartners.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Eenmalig registeren

Toepassen van Business Objecten Model (BOM) op (operationele) bron applicaties

- master- en referentiegegevens moeten conform het BOM​ - Transacties moeten conform het BOM, dat betreft granulariteit van kwantiteiten en frequenties (tijdsaspect)​. - Interpretatie van bron gegevens volgens BOM definities​

Toepassen Organisatie Data Objectenmodel

Het Organisatie-brede Enterprise Data Warehouse (EDW) is gemodelleerd volgens het Organisatie-brede Business (Data) Objecten Model

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Toepassen Organisatie Data Objectenmodel

Centrale data fundament / data hub

Er is één centrale plek binnen Organisatie (de centrale D&A omgeving) voor het ontvangen, opslaan, valideren, opwerken, integreren en leveren van actuele en historische data en informatieproducten uit verschillende externe en interne (NS) bronnen en domeinen. Het data fundament / data hub is niet bedoeld als doorgeefluik van data.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Centrale data fundament / data hub

BI & Analytics centraal

Dashboards en rapportages komen uit het centrale data fundament (o.a. het Enterprise Data Warehouse). Operationele, out-of-the-box rapportages/dashboards op operationele systemen/devices/apparaten mogen ook lokaal afgehandeld worden. Als data uit verschillende bronnen gecombineerd moet worden dan moet dat via de centrale data fundament.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van BI & Analytics centraal

Beveiliging

Data en informatie heeft een passend beveiligingsniveau - Rationale Adequate beveiliging van data en informatie voorkomt ongeoorloofd gebruik, ondersteunt de integriteit van Organisatie en waarborgt de continuïteit van bedrijfsprocessen en dienstverlening. - Implicatie Voldoen aan het Organisatie beleid over de beveiliging van data en informatie. Dit bestaat uit een raamwerk voor Informatieveiligheid, een risicogedreven aanpak en een classificatiesysteem om het gewenste niveau van beveiliging te bepalen, en maatregelsets passend bij het belang (voor Organisatie en voor personen) van de data en informatie.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Beveiliging

Bewaren & vernietigen

Life cycle management wordt toegepast op alle data en informatie - Rationale Data en informatie heeft in alle levensfasen (van ontstaan tot verwijderen/vernietigen) waarde en dient in alle fasen passend te worden behandeld. - Implicatie Aantoonbare organisatie en inrichting van overdracht tussen de verschillende fasen van data en informatie en het toezien op de uitvoering van alle overdrachtstaken.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Bewaren & vernietigen

(Update) Gebruik van centrale data fundament/ data hub

Er is één centrale plek binnen Organisatie (de centrale D&A omgeving) voor het ontvangen, opslaan, valideren, opwerken, modelleren, integreren en leveren van actuele en historische data en informatieproducten uit verschillende externe en interne (NS) bronnen en domeinen. De data fundament/data hub is niet bedoeld als doorgeefluik van data. Datafundament voegt waarde toe aan de datastroom. Het centrale datafundament fungeert in deze tweeledig: als ‘data hub” functie en als DWH/dashboard en rapportage functie. Beiden zijn volledig ge-aligned en daardoor maken we gebruik van “een single source of truth” zowel in je planning, als ook het sturen op basis van de realisatie.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van (Update) Gebruik van centrale data fundament/ data hub

Data verwerking traceerbaar

Van de processing van data binnen de D&A omgeving moet altijd een volledige lineage beschikbaar zijn. Gegevens zijn volledig te herleiden naar oorspronkelijke brondata. De toegepaste business rules en AA/AI modellen moeten transparant en uitlegbaar zijn.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Data verwerking traceerbaar

Leidende bron(nen)

Data wordt de zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke bron ontsloten. De leidende bron(nen) worden per business data object vastgesteld.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Leidende bron(nen)

Kwaliteit

De kwaliteit van data en informatie wordt actief beheerd en verbeterd tijdens de gehele levenscyclus - Rationale Data en informatie is de grondstof voor bedrijfsprocessen. Goede kwaliteit zorgt voor meer efficiëntie, betrouwbaarheid en compliance voor alle betrokkenen. De kwaliteit van data en informatie is van cruciaal belang voor het nemen van de juiste besluiten. - Implicatie Kwaliteitsmanagement is geborgd gedurende de hele levenscyclus van data en informatie. Sturing op ‘First Time Right’ (Lean principe) en waar nodig een controle/reviewstap.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Kwaliteit

Delen

Data en informatie mag binnen wettelijke en beleidsmatige kaders worden gedeeld - Rationale Delen tenzij, zowel intern als extern. Organisatie staat midden in de samenleving. De externe stakeholders verwachten transparantie en openheid en interne transparantie draagt bij aan een verbetering van de dienstverlening. - Implicatie De classificatie van de vertrouwelijkheid bepaalt met wie en hoe, informatie met anderen mag worden gedeeld. Degene die de informatie bewerkt is verantwoordelijk voor het naleven van het beleid over omgang met de informatie.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Delen

Bron eenmalig ontsluiten

Elke bron wordt maar één keer naar het data fundament/ hub ontsloten.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Bron eenmalig ontsluiten

Waarde

Organisatie data en informatie is van waarde voor de bedrijfsvoering - Rationale Data en informatie wordt gebruikt om de prestaties van Organisatie en de dienstverlening aan de reizigers te verbeteren. Het is daarmee een asset en wordt daarom ook bestuurd, beveiligd en beheerd als andere bedrijfsmiddelen: op basis van risico-inventarisatie en kostenafweging. - Implicatie Data en informatie wordt adequaat beheerd, waarbij de maatregelen passen bij de waarde die is toegekend en het risico dat daarmee samenhangt.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Waarde

Helder ontkoppelpunt bron

Er is een duidelijk (technisch) ontkoppelpunt voor integratie tussen bron (leverende partij) en de D&A omgeving (ontvangende partij). Kwaliteit van de geleverde data (volledigheid, juistheid, tijdigheid) is verantwoordelijkheid van de bron. Integratie is gestandaardiseerd en volgt de integratie architectuur principes.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Helder ontkoppelpunt bron

AA / AI ontwikkeling centraal

Ontwikkeling en bij voorkeur deployen van AA / AI modellen gebeurt in de centrale D&A omgeving. Om performance, privacy of data beschikbaarheid redenen kan het nodig zijn de modellen decentraal te deployen.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van AA / AI ontwikkeling centraal

Functionaliteit eenmalig beleggen in applicaties

Functionaliteit (business logica) wordt eenduidig bij éen applicatie belegd en uitgevoerd, de output vervolgens beschikbaar gesteld aan andere applicaties

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Functionaliteit eenmalig beleggen in applicaties

Werken onder architectuur

Architectuur draagt bij aan een meer wendbare en kostenbewuste IT. Kaders worden vanuit de domeinarchitecten vastgesteld en meegegeven aan de teams. In samenwerking met de teams worden oplossingen bepaald​

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Werken onder architectuur

Aantoonbaar

Organisatie verantwoordt de omgang met data en informatie en is aantoonbaar in control - Rationale Toezichthouders en stakeholders willen zekerheid over kwaliteit van en zorgvuldige omgang met data en informatie. - Implicatie Data en informatie is auditeerbaar in opzet, bestaan en werking, waarbij de maatregelen die daarvoor worden genomen passen bij de waarde die data en informatie vertegenwoordigt.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Aantoonbaar

Integer & compliant

Met data en informatie wordt zorgvuldig omgegaan, rekening houdend met de geldende waarden, normen en wet- en regelgeving - Rationale Organisatie staat midden in de samenleving. De stakeholders verwachten dat Organisatie zich houdt aan alle relevante weten regelgeving en zorgvuldig omgaat met alle data en informatie van alle betrokkenen. Zorgvuldig gebruik daarvan kan de beeldvorming over Organisatie positief beïnvloeden. - Implicatie Organisatie heeft de regels voor het omgaan met data en informatie vastgelegd in de Organisatie gedragscode voor alle medewerkers. Relevante wet- en regelgeving (o.a. ten aanzien van privacy en mededinging) wordt geïdentificeerd en opgenomen in Organisatie-normenkaders en beleid.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Integer & compliant

Metadateren & classificeren

Data en informatie is voorzien van definities en kenmerken - Rationale Data en informatie is vindbaar, beschikbaar, leesbaar en interpreteerbaar. Hiervoor is data en informatie gelabeld, geclassificeerd en beschermd in lijn met de waarde die zij representeert. - Implicatie Metadata, definities, classificatiesysteem en omschrijvingen zijn beschikbaar en toegepast.

Auteur MeDaMa
Alias
Stereotypes Principle
Details van Metadateren & classificeren